2013-жылы 7-августта белгилүү англиялык актер, жазуучу жана сценарист Стивен Фрай өзүнүн блогуна Улуу Британиянын өкмөтүнө жана ЭОКтун (Эл аралык Олимпиада Комитетинин) мүчөлөрүнө ачык кат жарыялады. Кайрылуусунда ал 2014-жылы Сочиде өтө турган Кышкы Олимпиада оюндарын бойкоттоого чакырган.
Стивен Фрайдын ачык катында эмне делет
Стивен Фрайдын Россиядагы Олимпиада оюндарына мамилеси жакында Мамлекеттик Дума кабыл алган гомосексуализмди жайылтууга тыюу салган мыйзам долбоорунан улам келип чыгууда. Актёр бул мыйзамды жапайы жана фашисттик деп атап, ошондой эле гейлердин укуктарынын бузулушун 1936-жылы Берлиндеги Олимпиада оюндары учурунда жөөттөрдү куугунтуктоо менен салыштырат. Фрай жазгандай, анда олимпиадалык кыймыл бул фактыны этибарга алган эмес, натыйжада Берлин олимпиадасы Фюрерге ишеним берип, өзүнүн статусун бүткүл дүйнөгө көтөргөн.
Стивен Фрай айткандай, Олимпиадада спортту саясаттан бөлүп салуу туура эмес идея. Жазуучу 2014-жылы Россиядагы Кышкы Олимпиада оюндарына тыюу салуу керек деп эсептейт. Ал салттуу эмес сексуалдык багыттагы адамдардын өзүн-өзү өлтүрүүсүнө, аларды зордуктоого жана Россиядагы нацисттик кыймылдын мүчөлөрү тарабынан токмоктолушуна түрткү болгонун белгиледи. Фрай ошондой эле Россияда полиция ЛГБТ коомчулугуна каршы өлтүрүү жана зордук-зомбулук фактыларын таптакыр четке кагат деп ырастоодо.
Мындан тышкары, актер өзүнүн блогундагы катында гомосексуализмди коргоо же сабырдуулук менен талкуулоо мыйзамсыз болуп калганын айткан. Мисал катары, ал Чайковскийдин салттуу эмес сексуалдык ориентациясы анын искусствого кошкон салымына таасир эткен, демек, улуу композитор сексуалдык азчылыктардын чыгармачыл өкүлдөрүн шыктандырышы мүмкүн деген билдирүү жасоонун мүмкүн эместигин келтирет. Стивен Фрайдын айтымында, азыр ал жөнүндө сүйлөшө албайсың, болбосо камакка алынышы мүмкүн. Ошол эле учурда жазуучу орус адабиятын, музыкасын жана театрын аябай жакшы көрөрүн баса белгиледи.
Фрай гей жана еврей болууга ачык. 2013-жылдын март айында ал Санкт-Петербургга барып, ал жерде Россияда гомосексуализмди жайылтууга тыюу салган мыйзамды кабыл алуунун демилгечилеринин бири болгон депутат Милонов менен жолугушкан. Актер аны өз чечиминен баш тартууга көндүрүүгө аракет кылган жок.
Стивен Фрай анын кайрылуусу Олимпиада шаарчасында гей спортчуларынын коопсуздугу жөнүндө эмес, Олимпиадалык кыймылдын негизги принциптери жөнүндө экенин баса белгилейт. Жазуучу ЭОКтун бир нече эрежелерин эскерет, алар боюнча, Россияда бузулган. Бул басмырлоого каршы туруу, гуманизмди жайылтуу боюнча кызматташуу жана спорт, маданият жана билим берүү жаатындагы өз ара аракеттенүүнү колдоо эрежелери.
Стивен Фрайдын чакырыгына коомчулуктун реакциясы
Британиянын премьер-министри Дэвид Кэмерон Стивен Фрайдын 2014-жылдагы Кышкы Олимпиада оюндарын бойкоттоо сунушун колдогон жок. Кэмерон алгач өзүнүн комментарийи үчүн актёрго ыраазычылыгын билдирип, сексуалдык азчылыктардын укуктарынын бузулушуна байланыштуу тынчсыздануусун билдирди. Бирок, премьер-министр, анын ою боюнча, Кышкы Олимпиада оюндарын бойкоттобой, ага катышуу менен алгылыктуу ой-пикирлер менен күрөшүү жакшы деп кошумчалады.
Фрайдын Олимпиадага карата бойкот жарыялоосу гейлердин укугун коргогондордун арасында дагы күмөн жаратып жаткандыгын кошумчалап кетүү керек. Тактап айтканда, ЛГБТ активисти Николай Алексеев мындай бойкоттун натыйжасында атаандаштар гана зыян тартышат деп эсептейт.
Ошого карабастан, Стивен Фрайдын Сочидеги кышкы Олимпиада оюндарын бойкоттоого чакырганы коомчулукта чоң кызыгууну жаратты. Буга чейин, 2012-жылы Фрай Pussy Riot панк-тобун ачык кат менен колдогон. Актёр абдан популярдуу: Твиттердеги жеке блогунун аудиториясы 4,5 миллиондон ашык адам. Фрай өзүнүн абоненттерине тигил же бул кайрымдуулук уюмуна колдоо көрсөтүү өтүнүчү менен көп кайрылат.
